İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından Doğan Hukuki Sonuçlar
İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından Doğan Hukuki Sonuçlar
İş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili konuyu daha iyi kavrayabilmemiz için ilk etapta bu kavramların tanımlarına değinelim.
İş kazası tanımları:
WHO (Dünya Sağlık Örgütü): Önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinalar ile araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olay
İLO (Uluslar arası Çalışma Örgütü) : Önceden planlanmayan, beklenmeyen, belirli bir zarar yada yaralanmaya neden olan bir olay olarak tanımlamıştır.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre: İş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olay,
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre: 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13 . maddesinde hükme bağlanan 5 durumda meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.
1) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
2) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,
3) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4) Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için,
• Kazayı geçiren kişinin sigortalı olması,
• Sigortalının işyerinde veya işyerinden sayılan yerlerde bulunması,
• Olayın işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle meydana gelmesi,
• Kaza ile sonuç arasında uygun bir illiyet bağının bulunması,
• Kaza sonucu bedence veya ruhça özre uğraması ve bu unsurların bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir.
Meslek Hastalığı tanımları:
WHO (Dünya Sağlık Örgütü): Yapılan işten kaynaklanan, ölçülebilen, tanımlanabilen kontrol altına alınabilen özel etmenlerle hastalık arasındaki ilişkinin tam olarak kurulabildiği hastalıklar olarak tanımlanmıştır.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalıktır.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre: Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.
Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun;
a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi,
b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.
HUKUKİ SONUÇLAR
İSG faaliyetlerinin yürütülmesinden doğan sorumluluklarını yerine getirmeyen İşveren-işveren vekilleri ve 3.şahıslar hakkında;
- İSG kanununa göre İdari para cezaları
- Sgk kanuna göre Rücu davaları
- Borçlar kanuna göre Tazminat davaları (Maddi ve Manevi)
- Türk ceza kanununa göre Ceza davaları açılabilir.
Türk Ceza Kanununa göre;
KAST, Suçun, neticenin bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir
OLASI KAST, Öngörülen neticeyi kabullenmektir
TAKSİR, Neticeyi öngörmemektir.
BİLİNÇLİ TAKSİR, Öngörülen neticeyi istememektir.
Yukarıda belirtilen durumlar göz önüne alınarak cezai müeyyideler tespit edilir.
İş kazası sonucu zarara uğrayan işçiye SGK tarafından, geçici veya sürekli iş göremezlik ödenekleri bağlanır, sigortalının ölümü halinde ise hak sahiplerine yasada belirtilen koşullarda gelir bağlanabilir.
SGK yaptığı ödemeleri iş sağlığı ve güvenliği mevzuatını ihlal eden işverenlerden talep edebilir. (Rücu Davası)
SGK yardım ve ödenekleri, manevi zararları karşılamaz ve zarara uğrayan işçi veya hak sahiplerinin gerçek zararını karşılamayabilir.
Sorumluluk hukukunun genel ilkesine göre mağdurun zararının tümünün tazmin edilmesi gerekir.
İş kazası sigortasından sağlanan haklar;
- Geçici İş Göremezlik Ödeneği
- Sürekli İş Göremezlik Ödeneği
- Ölüm Geliri
- Evlenme Ödeneği
- Cenaze Ödeneği
Yazımda da belirttiğim üzere; yaşanacak iş kazaları ve meslek hastalıklarından doğan cezai ve hukuki sorumluluklar, işletme yönetiminde yer alan; işveren, işveren vekili, fabrika müdürü, üretim müdürleri ve iş güvenliği uzmanlarının sorumlu oldukları gerçeğini ortaya çıkarmaktadır.
İşletmeler, yönetim sistemlerine iş sağlığı ve güvenliğini entegre etmeleri halinde, yaşanabilecek iş kazalarını ve meslek hastalıklarını asgariye indirerek; çalışma ortamlarının daha güvenilir, çalışanların daha sağlıklı ve güvenli şekilde işlerini yürütmelerini ve işletmenin sermayesini güvence altına almış olacaklardır.
Kaynak:
www.sgk.gov.tr
6331 İsg kanunu
Türk ceza kanunu
