İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Gerek Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) üzerinden görevlendirilen gerekse bireysel hizmet veren iş güvenliği uzmanlarının bu sektördeki sıkıntıları fazladır. Bunların başında iş kazları sonucunda adli olaylarda sorumlu gösterilmeleri, mahkemelerde suçlu olarak yargılanmaları, kusurlu ilan edilmeleri ve bunun sonucunda da hapis cezası ile karşı karşıya kalmaları gelmektedir.

Peki ama iş güvenliği uzmanlarının görev, yetki ve sorumlulukları nelerdir? Gerçekten de iş güvenliği uzmanları herhangi bir firmaya sistem (İSG Katip) üzerinden tanımlandığında artık oradaki tüm yetki ve sorumluluk onlara mı geçiyor? Firma sahibinin hiçbir yükümlülüğü kalmıyor mu? İş güvenliği uzmanları her türlü sıkıntıda 1.dereceden muhattap mı alınıyor? Bu soruların cevaplarına gelin 29.12.2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ‘’İş güvenliği uzmanlarının görev, yetki, sorumluluk ve eğitimleri hakkında yönetmelik’’ içerisinde belirtilen maddelerde inceleyelim.

Yönetmeliğin 9.maddesinde yer alan iş güvenliği uzmanlarının görevleri kısmında, iş güvenliği uzmanlarının görevleri;

a) Rehberlik
b) Risk değerlendirmesi
c) Çalışma ortamı gözetimi
ç) Eğitim, bilgilendirme ve kayıt
d) İlgili birimlerle işbirliği olarak belirtilmiştir.

Rehberlik; işyerinde yapılan çalışmalar ve değişikliklerle ilgili olarak makine ve teçhizatın durumu, seçimi, kişisel koruyucu donanımların seçimi, temini, kullanımı, iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirme, işyerinde meydana gelen iş kazası ve meslek hastalıklarının tekrarlanmaması için nedenlerinin araştırılması ve alınacak önlemler konusunda çalışmalar yaparak işverene önerilerde bulunmak diyebiliriz.

Risk değerlendirmesi; iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi ile ilgili çalışmalara katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gereken önlemler konusunda işverene önerilerde bulunmaktan bahsedilmektedir.

Çalışma ortamı gözetimi; işyerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereği yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak, işyerinde kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak bu konuda işverene önerilerde bulunmak; doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak bu konuyla ilgili periyodik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını, hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmek konularından bahsetmektedir.

Eğitim, bilgilendirme ve kayıt; çalışanlara mevzuata uygun olarak verilecek iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin planlamasını yaparak işverenin onayına sunmak, yıllık değerlendirme raporunu işyeri hekimi ile beraber hazırlamak, çalışanlara yönelik bilgilendirme faaliyetleri ile gerekli yerlerde kullanılmak amacıyla iş sağlığı ve güvenliği talimatlarını hazırlayarak işverenin onayına sunmak ve uygulamasını kontrol etmekten bahsedilmektedir.

İlgili birimlerle işbirliği; işyeri hekimi ile beraber iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili değerlendirme yapmak, tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak önleyici faaliyet planları hazırlamak, bir sonraki yıl için işyeri hekimi ile beraber yıllık çalışma planını hazırlamak, bulunması halinde iş sağlığı ve güvenliği kuruluyla işbirliği içinde olmak ve çalışan temsilcisi, destek elemanlarının çalışmalarına destek sağlamak ve bu kişilerle işbirliği yapmaktır.

Aynı yönetmeliğin 10.maddesinde yer alan iş güvenliği uzmanlarının yetkileri kısmının (b) bendinde; işyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak ifadesi yer almaktadır.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 8.maddesinde belirtilen; işverene iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerinde göreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirler ve işverene yazılı olarak bildirir. Eksiklik ve aksaklıkların düzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesinden işveren sorumludur.

Kanun ve yönetmelikteki yazan ifadelere baktığımızda gördüğümüz; iş güvenliği uzmanları tek başına iş sağlığı ve güvenliği konularında yetkili değildir. Ama işyerinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bir sıkıntı çıktığında hem hakimler tarafından olsun hem de bilirkişiler tarafından olsun sanki tek sorumlu kişi iş güvenliği uzmanlarıymış gibi davranılmaktadır. Yönetmelikte iş güvenliği uzmanlarının işverene önerilerde bulunması gerektiği, işyeri hekimi, çalışan temsilcisi, destek elemanları, kurul üyeleri ile beraber işbirliği içinde olması gerektiği belirtilmektedir. Tek başına karar verme yetkisi olmadığı (acil durumlarda işin durdurulması, kişisel koruyucu donanım seçimi, makinelerin yıllık periyodik kontrollerinin yapılması, çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmesi, vb.) apaçık bir şekilde görülmektedir.

Sonuç olarak iş güvenliği uzmanları günah keçisi olarak görülmemeli, adli olaylarda da özellikle bilirkişiler iş güvenliği uzmanlarına suç yüklemek yerine genel olarak olayı değerlendirip, iş güvenliği uzmanlarının hizmet verdiği işyerinde belirttiği eksikliklerin işverenden tarafından ne kadar ciddiye alındığını, ne kadarının yapıldığını, iş güvenliği uzmanlarının rahat rahat eksiklikleri işyeri tespit ve öneri defterine yazıp yazamadığını, yani kısacası meslek otoritelerinin olup olmadığını incelemesi gerekmektedir.



Kaynak
- 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
- İş güvenliği uzmanlarının görev, yetki, sorumluluk ve eğitimleri hakkında yönetmelik